Bệnh sởi ở trẻ em: Những điều cha mẹ cần biết để bảo vệ con an toàn

Tại sao cần quan tâm đến bệnh sởi ở trẻ em?

Sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm dễ lây lan và có thể gây biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Dù vắc xin phòng bệnh đã được triển khai rộng rãi, nhưng vẫn còn nhiều trường hợp trẻ mắc sởi do chưa được tiêm phòng đầy đủ hoặc hệ miễn dịch yếu. Với khả năng lây nhanh qua đường hô hấp và ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân, bệnh sởi luôn là mối lo ngại đối với nhiều gia đình.

Sự hiểu biết đúng đắn và đầy đủ về bệnh sởi sẽ giúp cha mẹ nhận biết sớm dấu hiệu, biết cách chăm sóc đúng và chủ động phòng ngừa hiệu quả. Đặc biệt, trong thời điểm giao mùa hoặc khi có dịch bùng phát, việc cảnh giác và xử lý kịp thời sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro cho trẻ. Vì thế, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đọc một cái nhìn toàn diện về bệnh sởi ở trẻ em từ nguyên nhân, biểu hiện, biến chứng cho đến cách phòng ngừa.

Virus sởi là gì và vì sao gây bệnh?

Virus sởi là nguyên nhân chính gây nên bệnh sởi ở người, đặc biệt là trẻ em. Đây là một loại virus thuộc họ Paramyxoviridae, có kích thước rất nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng lại có khả năng lây lan cực kỳ mạnh. Chỉ cần một người mang virus ho hoặc hắt hơi, các giọt nhỏ chứa virus sẽ phát tán trong không khí và người khác có thể hít phải mà bị nhiễm bệnh.

Điều nguy hiểm là virus sởi có thể tồn tại trong môi trường trong vài giờ. Nếu trẻ hít phải không khí có chứa virus hoặc chạm vào bề mặt có virus rồi đưa tay lên mặt, mắt, mũi thì nguy cơ nhiễm bệnh là rất cao. Do đó, môi trường sống chật chội, đông đúc hoặc điều kiện vệ sinh kém sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm sởi.

Ngoài ra, trẻ chưa được tiêm vắc xin phòng sởi hoặc chưa hoàn thành đủ liều cũng rất dễ bị nhiễm. Virus sởi tấn công vào hệ hô hấp, sau đó lan rộng khắp cơ thể, làm suy yếu hệ miễn dịch và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và chăm sóc kịp thời.

Những dấu hiệu nhận biết bệnh sởi ở trẻ em

Việc nhận biết bệnh sởi sớm sẽ giúp cha mẹ đưa con đi khám và điều trị đúng cách. Bệnh sởi thường diễn ra theo từng giai đoạn với các biểu hiện đặc trưng, dễ nhận thấy nếu quan sát kỹ.

Giai đoạn đầu – chưa có ban

Ở giai đoạn đầu, trẻ thường có biểu hiện giống như cảm cúm nên dễ bị nhầm lẫn. Cha mẹ cần chú ý đến các triệu chứng sau:

• Trẻ bị sốt nhẹ hoặc sốt cao dần lên, thường không hạ sốt khi dùng thuốc hạ nhiệt thông thường.

• Có biểu hiện ho khan, sổ mũi, đau họng, kèm theo mắt đỏ và nhạy cảm với ánh sáng.

• Trẻ mệt mỏi, ăn uống kém, hay quấy khóc và ngủ không ngon.

Một dấu hiệu đặc biệt trong giai đoạn này là sự xuất hiện của các đốm trắng nhỏ bên trong miệng (dấu Koplik), thường thấy ở vùng niêm mạc má. Đây là một trong những dấu hiệu sớm giúp phân biệt sởi với các bệnh sốt phát ban khác.

Giai đoạn phát ban

Sau vài ngày kể từ khi sốt bắt đầu, trẻ sẽ nổi ban đỏ trên da. Đây là thời điểm cha mẹ dễ nhận ra trẻ mắc sởi nhất:

• Ban sởi xuất hiện từ sau tai hoặc chân tóc, lan ra mặt, cổ rồi xuống toàn thân.

• Ban thường có màu đỏ hồng, nổi dày, không ngứa, và có thể kết thành mảng lớn.

• Trẻ vẫn còn sốt cao, có thể kèm tiêu chảy nhẹ, mệt mỏi, bỏ ăn.

Ban sẽ lan rộng trong vòng 2–3 ngày, sau đó dần nhạt màu và bong vảy. Khi ban rút đi, thân nhiệt của trẻ có xu hướng giảm và sức khỏe hồi phục dần, nếu không có biến chứng đi kèm.

⇒ Sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác mà bạn có thể tham khảo thêm để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình: Vương Kiện Xbogy

Các biến chứng nguy hiểm cần cảnh giác

Dù nhiều trẻ có thể tự hồi phục sau vài ngày mắc sởi, nhưng bệnh này vẫn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Đặc biệt, nếu trẻ còn nhỏ tuổi, suy dinh dưỡng hoặc chưa được chăm sóc đúng cách, biến chứng sẽ dễ xảy ra và nguy hiểm hơn.

Một số biến chứng thường gặp bao gồm:

• Viêm phổi: Là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ tử vong do sởi. Trẻ ho nhiều, thở nhanh, khó thở và mệt mỏi kéo dài.

• Viêm tai giữa: Gây đau tai, sốt, và có thể dẫn đến giảm thính lực tạm thời hoặc vĩnh viễn nếu không điều trị.

• Tiêu chảy nặng: Khiến trẻ mất nước nghiêm trọng, gây suy yếu và khó hồi phục nếu không được bù nước kịp thời.

• Viêm não: Là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Trẻ có thể bị co giật, lú lẫn, hôn mê và có nguy cơ tổn thương não lâu dài.

Ngoài ra, sởi còn làm suy giảm hệ miễn dịch trong thời gian dài, khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng khác như viêm đường hô hấp, nhiễm trùng da hoặc viêm kết mạc.

Những đối tượng trẻ em có nguy cơ cao

Không phải tất cả trẻ em đều có nguy cơ mắc bệnh sởi như nhau. Một số nhóm trẻ có nguy cơ cao hơn do các yếu tố liên quan đến sức khỏe và điều kiện sống. Điều này rất quan trọng để cha mẹ có biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Những đối tượng dễ mắc bệnh sởi gồm:

• Trẻ chưa tiêm vắc xin phòng sởi hoặc mới tiêm một liều.

• Trẻ sống ở nơi có dịch sởi bùng phát hoặc khu dân cư đông đúc, vệ sinh kém.

• Trẻ bị suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A hoặc có bệnh nền như hen, tim bẩm sinh.

• Trẻ có hệ miễn dịch yếu do đang dùng thuốc hoặc bệnh lý miễn dịch.

Với các nhóm trẻ này, nguy cơ nhiễm bệnh và bị biến chứng nặng sẽ cao hơn bình thường. Do đó, cha mẹ cần chú ý tăng cường dinh dưỡng, tiêm phòng đầy đủ và giữ vệ sinh cá nhân, môi trường xung quanh cho trẻ.

Cách phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả

Phòng bệnh luôn là giải pháp tối ưu hơn điều trị, đặc biệt với các bệnh truyền nhiễm như sởi. Việc phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em không chỉ phụ thuộc vào một yếu tố, mà cần sự kết hợp từ nhiều biện pháp khác nhau để tạo nên lá chắn bảo vệ toàn diện.

Tiêm vắc xin là biện pháp quan trọng nhất

Tiêm chủng đúng lịch và đủ liều là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh sởi. Vắc xin sởi thường được tiêm cho trẻ theo hai mũi:

• Mũi 1: Khi trẻ được 9 tháng tuổi.

• Mũi 2: Khi trẻ được 18 tháng tuổi.

Vắc xin giúp cơ thể trẻ hình thành kháng thể chống lại virus sởi, giảm nguy cơ mắc bệnh và nếu có mắc thì triệu chứng cũng nhẹ hơn và ít biến chứng. Ngoài ra, trong nhiều chương trình tiêm chủng mở rộng, vắc xin sởi được kết hợp với vắc xin phòng quai bị và rubella (MMR), giúp bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh cùng lúc.

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống

Ngoài vắc xin, cha mẹ cần lưu ý các biện pháp vệ sinh để phòng tránh lây nhiễm:

• Rửa tay cho trẻ thường xuyên, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

• Tránh để trẻ tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh hoặc có triệu chứng nghi ngờ.

• Đảm bảo không gian sống thông thoáng, thường xuyên lau chùi, khử khuẩn các đồ vật trẻ hay sử dụng.

Tăng cường sức đề kháng cho trẻ

Hệ miễn dịch mạnh giúp trẻ chống lại bệnh tật tốt hơn. Để tăng sức đề kháng, cha mẹ nên:

• Cho trẻ ăn uống đủ chất, nhiều rau củ, trái cây tươi.

• Bổ sung vitamin A theo hướng dẫn của bác sĩ, nhất là trong mùa dịch.

• Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc, vui chơi vận động hợp lý để duy trì thể lực tốt.

Kết luận: Hành động sớm để bảo vệ sức khỏe trẻ

Bệnh sởi tuy đã giảm nhiều nhờ chương trình tiêm chủng, nhưng vẫn là mối nguy đáng lo ngại nếu cha mẹ chủ quan. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, biểu hiện, biến chứng và cách phòng ngừa sẽ giúp cha mẹ bảo vệ con tốt hơn. Đừng chờ đến khi trẻ có dấu hiệu bệnh mới lo lắng, mà hãy chủ động phòng tránh ngay từ đầu bằng những việc đơn giản như tiêm phòng đúng lịch, giữ gìn vệ sinh và tăng cường sức khỏe tổng thể cho trẻ.

Sức khỏe của trẻ là tài sản quý giá nhất. Hãy cùng nhau tạo môi trường an toàn để trẻ được lớn lên khỏe mạnh, không bị đe dọa bởi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi.